Vt primum terras Pompei colla secutus

adtigit et diras calcauit Caesar harenas,

pugnauit fortuna ducis fatumque nocentis

Aegypti, regnum Lagi Romana sub arma

iret an eriperet mundo Memphiticus ensis

uictoris uictique caput. Tua profuit umbra,

Magne, tui socerum rapuere a sanguine manes

[ne populus post te Nilum Romanus haberet].

Inde Paraetoniam fertur securus in urbem

10

pignore tam saeui sceleris sua signa secutam.

Sed fremitu uulgi fasces et iura querentis

Inferri Romana suis discordia sensit

pectora et ancipites animos Magnumque perisse

non sibi. Tunc uultu semper celante pauorem

intrepidus superum sedes et templa uetusti

numinis antiquas Macetum testantia uires

circuit et nulla captus dulcedine rerum,

non auro cultuque deum, non moenibus urbis,

effossum tumulis cupide descendit in antrum.

20

Illic Pellaei proles uesana Philippi,

felix praedo, iacet terrarum uindice fato

raptus; sacratis totum spargenda per orbem

membra uiri posuere adytis; fortuna pepercit

manibus, et regni durauit ad ultima fatum.

Nam sibi libertas umquam si redderet orbem,

ludibrio seruatus erat, non utile mundo

editus exemplum, terras tot posse sub uno

esse uiro. Macetum fines latebrasque suorum

deseruit uictasque patri despexit Athenas

30

perque Asiae populos fatis urgentibus actus

humana cum strage ruit gladiumque per omnis

exegit gentes; ignotos miscuit amnes

Persarum Euphraten, Indorum sanguine Gangen:

terrarum fatale malum fulmenque, quod omnis

percuteret pariter populos, et sidus iniquum

gentibus. Oceano classes inferre parabat

exteriore mari. Non illi flamma nec undae

nec sterilis Libye nec Syrticus obstitit Hammon.

Isset in occasus mundi deuexa secutus

40

ambissetque polos Nilumque a fonte bibisset:

occurrit suprema dies, naturaque solum

hunc potuit finem uesano ponere regi;

qui secum inuidia qua totum ceperat orbem

abstulit imperium, nulloque herede relicto

totius fati lacerandas praebuit urbes.

Sed cecidit Babylone sua Parthoque uerendus.

Pro pudor! Eoi propius timuere sarisas,

quam nunc pila timent, populi; licet usque sub arcto

regnemus zephyrique domos terrasque premamus

50

flagrantis post terga noti: cedemus in ortus

Arsacidum domino. Non felix Parthia Crassis

exiguae secura fuit prouincia Pellae.

Iam Pelusiaco ueniens a gurgite Nili

rex puer inbellis populi sedauerat iras,

obside quo pacis Pellaea tutus in aula

Caesar erat, cum se parua Cleopatra biremi

corrupto custode Phari laxare catenas

intulit Emathiis ignaro Caesare tectis,

dedecus Aegypti, Latii feralis Erinys,

60

Romano non casta malo. Quantum impulit Argos

Iliacasque domos facie Spartana nocenti,

Hesperios auxit tantum Cleopatra furores.

Terruit illa suo, si fas, Capitolia sistro

et Romana petit imbelli signa Canopo

Caesare captiuo Pharios ductura triumphos;

Leucadioque fuit dubius sub gurgite casus,

an mundum ne nostra quidem matrona teneret.

Hoc animi nox illa dedit quae prima cubili

miscuit incestam ducibus Ptolomaida nostris.

70

Quis tibi uesani ueniam non donet amoris,

Antoni, durum cum Caesaris hauserit ignis

pectus? et in media rabie medioque furore

et Pompeianis habitata manibus aula

sanguine Thessalicae cladis perfusus adulter

admisit Venerem curis et miscuit armis

inlicitosque toros et non ex coniuge partus.

Pro pudor! oblitus Magni tibi, lulia, fratres

obscena de matre dedit partesque fugatas

passus in extremis Libyae coalescere regnis

80

tempora Niliaco turpis dependit amori,

dum donare Pharon, dum non sibi uincere mauult.

Quem formae confisa suae Cleopatra sine ullis

tristis adit lacrimis, simulatum compta dolorem

qua decuit, ueluti laceros dispersa capillos,

et sic orsa loqui: "Si qua est, o maxime Caesar,

nobilitas, Pharii proles clarissima Lagi,

exul, in aeternum sceptris depulsa paternis,

ni tua restituet ueteri me dextera fato,

complector regina pedes. Tu gentibus aequum

90

sidus ades nostris. Non urbes prima tenebo

femina Niliacas: nullo discrimine sexus

reginam scit ferre Pharos. Lege summa perempti

uerba patris, qui iura mihi communia regni

et thalami cum fratre dedit. Puer ipse sororem,

sit modo liber, amat; sed habet sub iure Pothini

adfectus ensesque suos. Nil ipsa paterni

iuris inire peto: culpa tantoque pudore

solue domum, remoue funesta satellitis arma

et regem regnare iube. Quantosne tumores

100

mente gerit famulus Magni ceruice reuulsa!

Iam tibi - sed procul hoc auertant fata - minatur.

Sat fuit indignum, Caesar, mundoque tibique

Pompeium facinus meritumque fuisse Pothini."

Nequiquam duras temptasset Caesaris aures:

uultus adest precibus, faciesque incesta perorat.

Exigit infandam corrupto iudice noctem.

Pax ubi parta duci donisque ingentibus empta est,

excepere epulae tantarum gaudia rerum,

explicuitque suos magno Cleopatra tumultu

110

nondum translatos Romana in saecula luxus.

Ipse locus templi, quod uix corruptior aetas

extruat, instar erat; laqueataque tecta ferebant

diuitias, crassumque trabes absconderat aurum;

nec summis crustata domus sectisque nitebat

marmoribus, stabatque sibi non segnis achates

purpureusque lapis, totaque effusus in aula

calcabatur onyx, hebenus Mareotica uastos

non operit postes, sed stat pro robore uili

auxilium, non forma domus. Ebur atria uestit,

120

et suffecta manu foribus testudinis Indae

terga sedent crebro maculas distincta zmaragdo.

Fulget gemma toris, et iaspide fulua supellex;

strata micant, Tyrio quorum pars maxima fuco

cocta diu uirus non uno duxit aeno;

pars auro plumata nitet, pars ignea cocco,

ut mos est Phariis miscendi licia telis.

Tunc famulae numerus turbae populusque minister.

Discolor hos sanguis, alios distinxerat aetas;

haec Libycos, pars tam flauos gerit altera crines,

130

ut nullis Caesar Rheni se dicat in aruis

tam rutilas uidisse comas; pars sanguinis usti

torta caput refugosque gerens a fronte capillos;

nec non infelix ferro mollita iuuentus

atque execta uirum; stat contra fortior aetas

uix ulla fuscante tamen lanugine malas.

Discubuere toris reges maiorque potestas,

Caesar, et inmodice formam fucata nocentem

nec sceptris contenta suis nec fratre marito,

plena maris rubri spoliis colloque comisque

140

diuitias Cleopatra gerit cultuque laborat;

candida Sidonio perlucent pectora filo,

quod Nilotis acus compressum pectine Serum

soluit et extenso laxauit stamina uelo.

Dentibus hic niueis sectos Atlantide silua

inposuere orbes, quales ad Caesaris ora

nec capto uenere Iuba. Pro caecus et amens

ambitione furor, ciuilia bella gerenti

diuitias aperire suas, incendere mentem

hospitis armati. Non sit licet ille nefando

150

Marte paratus opes mundi quaesisse ruina:

pone duces priscos et nomina pauperis aeui,

Fabricios Curiosque graues, hic ille recumbat

sordidus Etruscis abductus consul aratris:

optabit patriae talem duxisse triumphum.

Infudere epulas auro, quod terra, quod aer,

quod pelagus Nilusque dedit, quod luxus inani

ambitione furens toto quaesiuit in orbe

non mandante fame; multas uolucresque ferasque

Aegypti posuere deos, manibusque ministrat

160

Niliacas crystallos aquas, gemmaeque capaces

excepere merum, sed non Mareotidos uuae,

nobile sed paucis senium cui contulit annis

indomitum Meroe cogens spumare Falernum.

Accipiunt sertas nardo florente coronas

et numquam fugiente rosa, multumque madenti

infudere comae quod nondum euanuit aura

cinnamon externa nec perdidit aera terrae,

aduecturaque recens uicinae messis amomon.

Discit opes Caesar spoliati perdere mundi,

170

et gessisse pudet genero cum paupere bellum,

et causas Phariis Marti cum gentibus optat.

Postquam epulis Bacchoque modum lassata uoluptas

inposuit, longis Caesar producere noctem

inchoat alloquiis summaque in sede tacentem

linigerum placidis conpellat Acorea dictis:

"O sacris deuote senex, quodque arguit aetas,

non neglecte deis, Phariae primordia gentis

terrarumque situs uulgique odissere mores

et ritus formasque deum; quodcumque uetustis

180

insculptum est adytis, profer noscique uolentes

prode deos. Si Cecropium sua sacra Platona

maiores docuere tui, quis dignior umquam

hoc fuit auditu mundique capacior hospes?

Fama quidem generi Pharias me duxit ad urbes,

sed tamen et uestri; media inter proelia semper

stellarum caelique plagis superisque uacaui,

nec meus Eudoxi uincetur fastibus annus.

Sed cum tanta meo uiuat sub pectore uirtus,

tantus amor ueri, nihil est quod noscere, malim

190

quam fluuii causas per saecula tanta latentis

ignotumquc caput; spes sit mihi certa uidendi

Niliacos fontes, bellum ciuile relinquam."

Finierat, contraque sacer sic orsus Acoreus:

"Fas mihi magnorum, Caesar, secreta parentum

edere ad hoc aeui populis ignota profanis.

Sit pietas aliis miracula tanta silere;

ast ego caelicolis gratum reor, ire per omnis

hoc opus et sacras populis notescere leges.

Sideribus, quae sola fugam moderantur Olympi

200

occurruntque polo, diuersa potentia prima

mundi lege data est. Sol tempora diuidit aeui,

mutat nocte diem radiisque potentibus astra

ire uetat cursusque uagos statione moratur;

luna suis uicibus Tethym terrenaque miscet;

frigida Saturno glacies et zona niualis

cessit; habet uentos incertaque fulmina Mauors;

sub Ioue temperies et numquam turbidus aer;

at fecunda Venus cunctarum semina rerum

possidet; inmensae Cyllenius arbiter undaest.

210

Hunc ubi pars caeli tenuit qua mixta Leonis

sidera sunt Cancro, rapidos qua Sirius ignes

exerit et uarii mutator circulus anni

Aegoceron Cancrumque tenet, cui subdita Nili

ora latent; quae cum dominus percussit aquarum

igne superiecto, tunc Nilus fonte soluto

exit, ut Oceanus lunaribus incrementis

iussus adest, auctusque suos non ante coartat

quam nox aestiuas a sole receperit horas.

Vana fides ueterum, Nilo, quod crescat in arua,

220

Aethiopum prodesse niues. Non arctos in illis

montibus aut boreas. Testis tibi sole perusti

ipse color populi calidique uaporibus austri.

Adde quod omne caput fluuii, quodcumque soluta

praecipitat glacies, ingresso uere tumescit

prima tabe niuis: Nilus neque suscitat undas

ante Canis radios nec ripis alligat amnem

ante parem nocti Libra sub iudice Phoebum.

Inde etiam leges aliarum nescit aquarum:

nec tumet hibernus, cum longe sole remoto

230

officiis caret unda suis; dare iussus iniquo

temperiem caelo mediis aestatibus exit

sub torrente plaga, neu terras dissipet ignis,

Nilus adest mundo contraque incensa Leonis

ora tumet Cancroque suam torrente Syenen

inploratus adest nec campos liberat undis,

donec in autumnum declinet Phoebus et umbras

extendat Meroe. Quis causas reddere possit?

Sic iussit natura parens discurrere Nilum,

sic opus est mundo. Zephyros quoque uana uetustas

240

his adscripsit aquis, quorum stata tempora flatus

continuique dies et in aere longa potestas,

uel quod ab occiduo depellunt nubila caelo

trans noton et fluuio cogunt incumbere nimbos,

uel quod aquas totiens rumpentis litora Nili

assiduo feriunt coguntque resistere fluctu:

ille mora cursus aduersique obice ponti

aestuat in campos. Sunt qui spiramina terris

esse putent magnosque cauae conpagis hiatus;

commeat hac penitus tacitis discursibus unda

250

frigore ab arctoo medium reuocata sub axem,

cum Phoebus pressit Meroen tellusque perusta

illuc duxit aquas, trahitur Gangesque Padusque

per tacitum mundi: tunc omnia flumina Nilus

uno fonte uomens non uno gurgite perfert.

Rumor, ab Oceano, qui terras alligat omnes,

exundante procul uiolentum erumpere Nilum

aequoreosque sales longo mitescere tractu.

Nec non Oceano pasci Phoebumque polosque

Credimus: hunc, calidi tetigit cum bracchia Cancri,

260

sol rapit, atque undae plus quam quod digerat aer

tollitur; hoc noctes referunt Niloque profundunt.

Ast ego, si tantam ius est mihi soluere litem,

quasdam, Caesar, aquas post mundi sera peracti

saecula concussis terrarum erumpere uenis

non id agente deo, quasdam conpage sub ipsa

cum toto coepisse reor, quas ille creator

atque opifex rerum certo sub iure coercet.

Quae tibi noscendi Nilum, Romane, cupido est,

et Phariis Persisque fuit Macetumque tyrannis,

270

nullaque non aetas uoluit conferre futuris

notitiam; sed uincit adhuc natura latendi.

Summus Alexander regum, quem Memphis adorat,

inuidit Nilo misitque per ultima terrae

Aethiopum lectos; illos rubicunda perusti

zona poli tenuit: Nilum uidere calentem.

Venit ad occasus mundique extrema Sesostris

et Pharios currus regum ceruicibus egit:

ante tamen uestros amnes, Rhodanumque Padumque,

quam Nilum de fonte bibit. Vesanus in ortus

280

Cambyses longi populos peruenit ad aeui

defectusque epulis et pastus caede suorum

ignoto te, Nile, redit. Non fabula mendax

ausa loqui de fonte tuo est. Vbicumque uideris,

quaereris, et nulli contingit gloria genti

ut Nilo sit laeta suo. Tua flumina prodam,

qua deus undarum celator, Nile, tuarum

te mihi nosse dedit. Medio consurgis ab axe;

ausus in ardentem ripas adtollere Cancrum

in borean is rectus aquis mediumque Booten;

290

cursus in occasus flexu torquetur et ortus

nunc Arabum populis, Libycis nunc aequus harenis,

teque uident primi, quaerunt tamen hi quoque, Seres,

Aethiopumque feris alieno gurgite campos,

et te terrarum nescit cui debeat orbis.

Arcanum natura caput non prodidit ulli,

nec licuit populis paruum te, Nile, uidere,

amouitque sinus et gentes maluit ortus

mirari quam nosse tuos. Consurgere in ipsis

ius tibi solstitiis, aliena crescere bruma

300

atque hiemes adferre tuas, solique uagari

concessum per utrosque polos. Hic quaeritur ortus,

illic finis aquae. Late tibi gurgite rupto

ambitur nigris Meroe fecunda colonis

laeta comis hebeni, quae, quamuis arbore multa

frondeat, aestatem nulla sibi mitigat umbra:

linea tam rectum mundi ferit illa Leonem.

Inde plagas Phoebi damnum non passus aquarum

praeueheris sterilesque diu metiris harenas,

nunc omnes unum uires collectus in amnem,

310

nunc uagus et spargens facilem tibi cedere ripam.

Rursus multifidas reuocat piger alueus undas,

qua dirimunt Arabum populis Aegyptia rura

regni claustra Philae. Mox te deserta secantem,

qua dirimunt nostrum rubro commercia ponto,

mollis lapsus agit. Quis te tam lene fluentem

moturum totas uiolenti gurgitis iras,

Nile, putet? sed cum lapsus abrupta uiarum

excepere tuos et praecipites cataractae

ac nusquam uetitis ullas obsistere cautes

320

indignaris aquis, spuma tunc astra lacessis;

cuncta fremunt undis, ac multo murmure montis

spumeus inuitis canescit fluctibus amnis.

Hinc, Abaton quam nostra uocat ueneranda uetustas,

petra patens primos sentit percussa tumultus

et scopuli, placuit fluuii quos dicere uenas,

quod manifesta noui primum dant signa tumoris.

Hinc montes natura uagis circumdedit undis,

qui Libyae te, Nile, negent, quos inter in alta

it conualle tacens iam moribus unda receptis.

330

Prima tibi campos permittit apertaque Memphis

rura modumque uetat crescendi ponere ripas."

Sic uelut in tuta securi pace trahebant

noctis iter mediae; sed non uaesana Pothini

mens inbuta semel sacra iam caede uacabat

a scelerum motu; Magno nihil ille perempto

iam putat esse nefas; habitant sub pectore manes,

ultricesque deae dant in noua monstra furorem.

Dignatur uiles isto quoque sanguine dextras,

quo fortuna parat uictos perfundere patres,

340

poenaque ciuilis belli, uindicta senatus,

paene data est famulo. Procul hoc auertite, fata,

crimen, ut haec Bruto ceruix absente secetur.

In scelus it Pharium Romani poena tyranni,

exemplumque perit? Struit audax inrita fatis

nec parat occultae caedem committere fraudi

inuictumque ducem detecto Marte lacessit.

Tantum animi delicta dabant, ui colla ferire

Caesaris et socerum iungi tibi, Magne, iuberet,

atque haec dicta monet famulos perferre fideles

350

ad Pompeianae socium sibi caedis Achillam,

quem puer inbellis cunctis praefecerat armis

et dederat ferrum nullo sibi iure retento

in cunctos in seque simul. "Tu mollibus", inquit,

"nunc incumbe tons et pinguis exige somnos:

inuasit Cleopatra domum; nec prodita tantum est,

sed donata Pharos. Cessas accurrere solus

ad dominae thalamos? Nubit soror impia fratri;

nam Latio iam nupta duci est, interque maritos

discurrens Aegypton habet Romamque meretur.

360

Expugnare senem potuit Cleopatra uenenis.

Crede, miser, puero: quem nox si iunxerit una,

et semel amplexus incesto pectore passus

hauserit obscenum titulo pietatis amorem,

meque tuumque caput per singula forsitan illi

oscula donabit; crucibus flammisque luemus,

si fuerit formosa soror. Nil undique restat

auxilii: rex hinc coniux, hinc Caesar adulter;

et sumus, ut fatear, tam saeua iudice sontes.

Quem non e nobis credet Cleopatra nocentem,

370

a quo casta fuit? Per te quod fecimus una

perdidimusque nefas, perque ictum sanguine Magni

foedus, ades, subito bellum molire tumultu,

inrue; nocturnas rumpamus funere taedas

crudelemque toris dominam mactemus in ipsis

cum quocumque uiro. Nec nos deterreat ausis

Hesperii fortuna ducis: quae sustulit ilium

inposuitque orbi, communis gloria nobis;

nos quoque sublimes Magnus facit. Aspice litus,

spem nostri sceleris, pollutos consule fluctus

380

quid liceat nobis; tumulumque e puluere paruo

aspice Pompei non omnia membra tegentem:

quem metuis par huius erat. Non sanguine clari

(quid refert?) nec opes populorum et regna mouemus:

ad scelus ingentis fati sumus. Adtrahit illos

in nostras fortuna manus. En altera uenit

uictima nobilior: placemus caede secunda

Hesperias gentes; iugulus mihi Caesaris haustus

hoc praestare potest, Pompei caede nocentes

ut populus Romanus amet. Quid nomina tanta

390

horremus uiresque ducis, quibus ille relictis

miles erit? Nox haec peraget ciuilia bella

inferiasque dabit populis et mittet ad umbras

quod debetur adhuc mundo caput. Ite feroces

Caesaris in iugulum; praestet Lagea iuuentus

hoc regi, Romana sibi. Tu parce morari;

plenum epulis madidumque mero Venerique paratum

inuenies; aude: superi tot uota Catonum

Brutorumque tibi tribuent." Non lentus Achillas

suadenti parere nefas haut clara mouendis,

400

ut mos, signa dedit castris nec prodidit arma

ullius clangore tubae: temere omnia saeui

instrumenta rapit belli. Pars maxima turbae

plebis erat Latiae; sed tanta obliuio mentis

cepit in externos corrupto milite mores,

ut duce sub famulo iussuque satellitis irent,

quos erat indignum Phario parere tyranno.

Nulla rides pietasque uiris qui castra secuntur,

uenalesque manus: ibi fas, ubi proxima merces;

aere merent paruo iugulumque in Caesaris ire

410

non sibi dant. Pro fas! ubi non ciuilia bella

inuenit imperii fatum miserabile nostri?

Thessaliae subducta acies in litore Nili

more furit patrio. Quid plus te, Magne, recepto

ausa foret Lagea domus? Dat scilicet omnis

dextera quod debet superis, nullique uacare

fas est Romano. Latium sic scindere corpus

dis placitum; non in soceri generique fauorem

discedunt populi. Ciuilia bella satelles

mouit, et in partem Romani uenit Achillas;

420

et nisi fata manus a sanguine Caesaris arcent,

hae uincent partes. Aderat maturus uterque,

et districta epulis ad cunctas aula patebat

insidias, poteratque cruor per regia fundi

pocula Caesareus mensaeque incumbere ceruix;

sed metuunt belli trepidos in nocte tumultus,

ne caedes confusa manu permissaque fatis

te, Ptolomaee, trahat. Tanta est fiducia ferri:

non rapuere nefas, sumni contempta facultas

est operis, uisum famulis reparabile damnum

430

illam mactandi dimittere Caesaris horam.

Seruatur poenas in aperta luce daturus;

donata est nox una duci, uixitque Pothini

munere Phoebeos Caesar dilatus in ortus.

Lucifer a Casia prospexit rupe diemque

misit in Aegyptum primo quoque sole calentem,

cum procul a muris acies non sparsa maniplis

nec uaga conspicitur, sed iustos qualis ad hostes

recta fronte uenit; passuri comminus arma

laturique ruunt. At Caesar moenibus urbis

440

diffisus foribus clausae se protegit aulae,

degeneres passus latebras; nec tota uacabat

regia conpresso: minima collegerat arma

parte domus. Tangunt animos iraeque metusque,

et timet incursus indignaturque timere.

Sic fremit in paruis fera nobilis abdita claustris

et frangit rabidos praemorso carcere dentes,

nec secus in Siculis fureret tua flamma cauernis,

obstrueret summam si quis tibi, Mulciber, Aetnam.

Audax Thessalici nuper qui rupe sub Haemi

450

Hesperiae cunctos proceres aciemque senatus

Pompeiumque ducem causa sperare uetante

non timuit fatumque sibi promisit iniquum,

expauit seruile nefas intraque penates

obruitur telis. Quem non uiolasset Alanus,

non Scytha, non fixo qui ludit in hospite Maurus,

hic, cui Romani spatium non sufficit orbis

paruaque regna putet Tyriis cum Gadibus Indos,

ceu puer inbellis, ceu captis femina muris,

quaerit tuta domus, spem uitae in limine cluso

460

ponit et incerto lustrat uagus atria cursu,

non sine rege tamen, quem ducit in omnia secum,

sumpturus poenas et grata piacula morti

missurusque tuum, si non sint tela nec ignes,

in famulos, Ptolomaee, caput. Sic barbara Colchis

creditur ultorem metuens regnique fugaeque

ense suo fratrisque simul ceruice parata

expectasse patrem. Cogunt tamen ultima rerum

spem pacis temptare ducem, missusque satelles

regius, ut saeuos absentis uoce tyranni

470

corriperet famulos, quo bellum auctore mouerent.

Sed neque ius mundi ualuit nec foedera sancta

gentibus: orator regis pacisque sequester

aestimat in numero scelerum ponenda tuorum,

tot monstris Aegypte nocens. Non Thessala tellus

uastaque regna Iubae, non Pontus et impia signa

Pharnacis et gelido circumfluus orbis Hibero

tantum ausus scelerum, non Syrtis barbara, quantum

deliciae fecere tuae. Premit undique bellum,

inque domum iam tela cadunt quassantque penates.

480

Non aries uno moturus limina pulsu

fracturusque domum, non ulla est machina belli,

nec flammis mandatur opus; sed caeca iuuentus

consilii uastos ambit diuisa penates,

et nusquam totis incursat uiribus agmen.

Fata uetant, murique uicem Fortuna tuetur.

Nec non et ratibus temptatur regia, qua se

protulit in medios audaci margine fluctus

luxuriosa domus. Sed adest defensor ubique

Caesar et hos aditus gladiis, hos ignibus arcet

490

obsessusque gerit - tanta est constantia mentis -

expugnantis opus. Piceo iubet unguine tinctas

lampadas inmitti iunctis in bella carinis;

non piger ignis erat per stuppea uincula perque

manantis cera tabulas, et tempore eodem

transtraque nautarum summique arsere ceruchi.

Iam prope semustae merguntur in aequora classes,

iamque hostes et tela natant. Nec puppibus ignis

incubuit solis; sed quae uicina fuere

tecta mari, longis rapuere uaporibus ignem,

500

et cladem fouere noti, percussaque flamma

turbine non alio motu per tecta cucurrit

quam solet aetherio lampas decurrere sulco

materiaque carens atque ardens aere solo.

Illa lues paulum clausa reuocauit ab aula

urbis in auxilium populos. Nec tempora cladis

perdidit in somnos, sed caeca nocte carinis

insiluit Caesar semper feliciter usus

praecipiti cursu bellorum et tempore rapto:

nunc claustrum pelagi cepit Pharon. Insula quondam

510

in medio stetit illa mari sub tempore uatis

Proteos, at nunc est Pellaeis proxima muris.

Illa duci geminos bellorum praestitit usus:

abstulit excursus et fauces aequoris hosti

Caesar et auxiliis aditus ac libera ponti

ostia permisit. Nec poenas inde Pothini

distulit ulterius, sed non qua debuit ira,

non cruce, non flammis rapuit, non dente ferarum:

heu facinus! gladio ceruix male caesa pependit;

Magni morte perit. Nec non subrepta paratis

520

a famulo Ganymede dolis peruenit ad hostis

Caesaris Arsinoe; quae castra carentia rege

ut proles Lagea tenet famulumque tyranni

terribilem iusto trunsegit Achillea ferro.

Altera, Magne, tuis iam uictima mittitur umbris;

nec satis hoc Fortuna putat. Procul absit ut ista

uindictae sit summa tuae. Non ipse tyrannus

sufficit in poenas, non omnis regia Lagi:

dum patrii ueniant in uiscera Caesaris enses,

Magnus inultus erit. Sed non auctore furoris

530

sublato cecidit rabies; nam rursus in arma

auspiciis Ganymedis eunt ac multa secundo

proelia Marte gerunt. Potuit discrimine summo

Caesaris una dies in famam et saecula mitti.

Molis in exiguae spatio stipantibus armis,

dum parat in uacuas Martem transferre carinas,

dux Latius tota subitus formidine belli

cingitur: hinc densae praetexunt litora classes,

hinc tergo insultant pedites. Via nulla salutis,

non fuga, non uirtus, uix spes quoque mortis honestae;

540

non acie fusa nec magnae stragis aceruis

uincendus tunc Caesar erat, sed sanguine nullo.

Captus sorte loci pendet, dubiusque timeret

optaretne mori, respexit in agmine denso

Scaeuam perpetuae meritum iam nomina famae

ad campos, Epidamne, tuos, ubi solus apertis

obsedit muris calcantem moenia Magnum.

Indice Libri - Freenfo.net