Sexti Properti
Elegiarum
I
QVAERITIS, unde mihi totiens scribantur amores,
nde meus veniat mollis in ore liber.
non haec Calliope, non haec mihi cantat Apollo.
ngenium nobis ipsa puella facit.
sive illam Cois fulgentem incedere cogis,
ac totum e Coa veste volumen erit;
seu vidi ad frontem sparsos errare capillos,
audet laudatis ire superba comis;
sive lyrae carmen digitis percussit eburnis,
iramur, facilis ut premat arte manus;
seu cum poscentis somnum declinat ocellos,
nvenio causas mille poeta novas;
seu nuda erepto mecum luctatur amictu,
um vero longas condimus Iliadas;
seu quidquid fecit sive est quodcumque locuta,
axima de nihilo nascitur historia.
quod mihi si tantum, Maecenas, fata dedissent,
t possem heroas ducere in arma manus,
non ego Titanas canerem, non Ossan Olympo
mpositam, ut caeli Pelion esset iter,
nec veteres Thebas, nec Pergama nomen Homeri,
erxis et imperio bina coisse vada,
regnave prima Remi aut animos Carthaginis altae,
imbrorumque minas et bene facta Mari:
bellaque resque tui memorarem Caesaris, et tu
aesare sub magno cura secunda fores.
nam quotiens Mutinam aut civilia busta Philippos
ut canerem Siculae classica bella fugae,
eversosque focos antiquae gentis Etruscae,
t Ptolomaeei litora capta Phari,
aut canerem Aegyptum et Nilum, cum attractus in urbem
eptem captivis debilis ibat aquis,
aut regum auratis circumdata colla catenis,
ctiaque in Sacra currere rostra Via;
te mea Musa illis semper contexeret armis,
t sumpta et posita pace fidele caput:
Theseus infernis, superis testatur Achilles,
ic Ixioniden, ille Menoetiaden.
*******
sed neque Phlegraeos Iovis Enceladique tumultus
ntonet angusto pectore Callimachus,
nec mea conveniunt duro praecordia versu
aesaris in Phrygios condere nomen avos.
navita de ventis, de tauris narrat arator,
numerat miles vulnera, pastor ovis;
nos contra angusto versantes proelia lecto:
ua pote quisque, in ea conterat arte diem.
laus in amore mori: laus altera, si datur uno
osse frui: fruar o solus amore meo!
si memini, solet illa levis culpare puellas,
t totam ex Helena non probat Iliada.
seu mihi sunt tangenda novercae pocula Phaedrae,
ocula privigno non nocitura suo,
seu mihi Circaeo pereundum est gramine, sive
olchis Iolciacis urat aena focis,
una meos quoniam praedata est femina sensus,
x hac ducentur funera nostra domo.
omnis humanos sanat medicina dolores:
olus amor morbi non amat artificem.
tarda Philoctetae sanavit crura Machaon,
hoenicis Chiron lumina Phillyrides,
et deus exstinctum Cressis Epidaurius herbis
estituit patriis Androgeona focis,
Mysus et Haemonia iuvenis qua cuspide vulnus
enserat, hac ipsa cuspide sensit opem.
hoc si quis vitium poterit mihi demere, solus
antalea poterit tradere poma manu;
dolia virgineis idem ille repleverit urnis,
e tenera assidua colla graventur aqua;
idem Caucasia solvet de rupe Promethei
racchia et a medio pectore pellet avem.
quandocumque igitur vitam mea fata reposcent,
t breve in exiguo marmore nomen ero,
Maecenas, nostrae spes invidiosa iuventae,
t vitae et morti gloria iusta meae,
si te forte meo ducet via proxima busto,
sseda caelatis siste Britanna iugis,
taliaque illacrimans mutae iace verba favillae:
Huic misero fatum dura puella fuit.'
II
LIBER eram et vacuo meditabar vivere lecto;
t me composita pace fefellit Amor.
cur haec in terris facies humana moratur?
uppiter, ignosco pristina furta tua.
fulva coma est longaeque manus, et maxima toto
orpore, et incedit vel Iove digna soror,
aut cum Dulichias Pallas spatiatur ad aras,
orgonis anguiferae pectus operta comis;
qualis et Ischomache Lapithae genus heroine,
entauris medio grata rapina mero;
Mercurio satis fertur Boebeidos undis
irgineum Brimo composuisse latus.
cedite iam, divae, quas pastor viderat olim
daeis tunicas ponere verticibus!
hanc utinam faciem nolit mutare senectus,
tsi Cumaeae saecula vatis aget!
III
'Qvi nullum tibi dicebas iam posse nocere,
aesisti, cecidit spiritus ille tuus!
vix unum potes, infelix, requiescere mensem,
t turpis de te iam liber alter erit.'
quaerebam, sicca si posset piscis harena
ec solitus ponto vivere torvus aper;
aut ego si possem studiis vigilare severis:
iffertur, numquam tollitur ullus amor.
nec me tam facies, quamvis sit candida, cepit
lilia non domina sint magis alba mea;
ut Maeotica nix minio si certet Hibero,
tque rosae puro lacte natant folia),
nec de more comae per levia colla fluentes,
on oculi, geminae, sidera nostra, faces,
nec si qua Arabio lucet bombyce puella
non sum de nihilo blandus amator ego):
quantum quod posito formose saltat Iaccho,
git ut euhantis dux Ariadna choros,
et quantum, Aeolio cum temptat carmina plectro,
ar Aganippeae ludere docta lyrae;
et sua cum antiquae committit scripta Corinnae,
armina quae quivis non putat aequa suis.
num tibi nascenti primis, mea vita, diebus
andidus argutum sternuit omen Amor?
haec tibi contulerunt caelestia munera divi,
aec tibi ne matrerm forte dedisse putes.
non non humani partus sunt talia dona:
sta decem menses non peperere bona.
gloria Romanis una es tu nata puellis:
omana accumbes prima puella Iovi,
nec semper nobiscum humana cubilia vises;
ost Helenam haec terris forma secunda redit.
hac ego nunc mirer si flagret nostra iuventus?
ulchrius hac fuerat, Troia, perire tibi.
olim mirabar, quod tanti ad Pergama belli
uropae atque Asiae causa puella fuit:
nunc, Pari, tu sapiens et tu, Menelae, fuisti,
u quia poscebas, tu quia lentus eras.
digna quidem facies, pro qua vel obiret Achilles;
el Priamo belli causa probanda fuit.
si quis vult fama tabulas anteire vetustas,
ic dominam exemplo ponat in arte meam:
sive illam Hesperiis, sive illam ostendet Eois,
ret et Eoos, uret et Hesperios.
his saltem ut tenear iam finibus! aut mihi, si quis,
crior, ut moriar, venerit alter amor!
ac veluti primo taurus detractat aratra,
ost venit assueto mollis ad arva iugo,
sic primo iuvenes trepidant in amore feroces,
ehinc domiti post haec aequa et iniqua ferunt.
turpia perpessus vates est vincla Melampus,
ognitus Iphicli surripuisse boves;
quem non lucra, magis Pero formosa coegit,
ox Amythaonia nupta futura domo.
IV
MVLTA prius dominae delicta queraris oportet,
aepe roges aliquid, saepe repulsus eas,
et saepe immeritos corrumpas dentibus unguis,
t crepitum dubio suscitet ira pede!
nequiquam perfusa meis unguenta capillis,
bat et expenso planta morata gradu.
non hic herba valet, non hic nocturna Cytaeis,
on Perimedaeae gramina cocta manus;
nam cui non ego sum fallaci praemia vati?
uae mea non decies somnia versat anus?
quippe ubi nec causas nec apertos cernimus ictus,
nde tamen veniant tot mala caeca via est;
non eget hic medicis, non lectis mollibus aeger,
uic nullum caeli tempus et aura nocet;
ambulat‹et subito mirantur funus amici!
ic est incautum, quidquid habetur amor.
hostis si quis erit nobis, amet ille puellas:
audeat in puero, si quis amicus erit.
tranquillo tuta descendis flumine cumba:
uid tibi tam parvi litoris unda nocet?
alter saepe uno mutat praecordia Verbo,
ltera vix ipso sanguine mollis erit.
V
Hoc verum est, tota te ferri, Cynthia, Roma,
t non ignota vivere nequitia?
haec merui sperare? dabis mihi, perfida, poenas;
t nobis aliquo, Cynthia, ventus erit.
inveniam tamen e multis fallacibus unam,
uae fieri nostro carmine nota velit,
nec mihi tam duris insultet moribus et te
ellicet: heu sero flebis amata diu.
nunc est ira recens, nunc est discedere tempus:
i dolor afuerit, crede, redibit amor.
non ita Carpathiae variant Aquilonibus undae,
ec dubio nubes vertitur atra Noto,
quam facile irati verbo mutantur amantes:
um licet, iniusto subtrahe colla iugo.
nec tu non aliquid, sed prima nocte, dolebis;
mne in amore malum, si patiare, leve est.
at tu per dominae Iunonis dulcia iura
arce tuis animis, vita, nocere tibi.
non solum taurus ferit uncis cornibus hostem,
erum etiam instanti laesa repugnat ovis.
nec tibi periuro scindam de corpore vestis,
ec mea praeclusas fregerit ira fores,
nec tibi conexos iratus carpere crinis,
ec duris ausim laedere pollicibus:
rusticus haec aliquis tam turpia proelia quaerat,
uius non hederae circuiere caput.
scribam igitur, quod non umquam tua deleat aetas,
Cynthia, forma potens; Cynthia, verba levis.'
crede mihi, quamvis contemnas murmura famae,
ic tibi pallori, Cynthia, versus erit.
VI
NON ita complebant Ephyraeae Laidos aedis,
d cuius iacuit Graecia toea fores;
turba Menandreae fuerat nec Thaidos olim
anta, in qua populus lusit Erichthonius;
nec quae deletas potuit cormponere Thebas,
hryne tam multis facta beata viris.
quin etiam falsos fingis tibi saepe propinquos,
scula nec desunt qui tibi iure ferant.
me iuvenum pictae facies, me nomina laedunt,
e tener in cunis et sine voce puer;
me laedet, si multa tibi dabit oscula mater,
e soror et cum quae dormit amica simul:
omnia me laedent: timidus sum (ignosce timori)
t miser in tunica suspicor esse virum.
his olim, ut fama est, vitiis ad proelia ventum est,
is Troiana vides funera principiis;
aspera Centauros eadem dementia iussit
rangere in adversum pocula Pirithoum.
cur exempla petam Graium? tu criminis auctor
utritus duro, Romule, lacte lupae:
tu rapere intactas docuisti impune Sabinas:
er te nunc Romae quidlibet audet Amor.
felix Admeti coniunx et lectus Vlixis,
t quaecumque viri femina limen amat!
templa Pudicitiae quid opus statuisse puellis,
i cuivis nuptae quidlibet esse licet?
quae manus obscenas depinxit prima tabellas
t posuit casta turpia visa domo,
illa puellarum ingenuos eorrupit ocellos
equitiaeque suae noluit esse rudis.
a gemat, in terris, ista qui protulit arte
urpia sub tacita condita laetitia!
non istis olim variabant tecta figuris:
um paries nullo crimine pictus erat.
sed non immerito! velavit aranea fanum
t mala desertos occupat herba deos.
quos igitur tibi custodes, quae limina ponam,
uae numquam supra pes inimicus eat?
nam nihil invitae tristis custodia prodest:
uam peccare pudet, Cynthia, tuta sat est.
nos uxor numquam, numquam seducet amica:
emper amica mihi, semper et uxor eris.
VII
GAVISA est certe sublatam Cynthia legem,
ua quondam edicta flemus uterque diu,
ni nos divideret: quamvis diducere amantis
on queat invitos Iuppiter ipse duos.
'At magnus Caesar.' sed magnus Caesar in armis:
evictae gentes nil in amore valent.
nam citius paterer caput hoc discedere collo
uam possem nuptae perdere more faces,
aut ego transirem tua limina clausa maritus,
espiciens udis prodita luminibus.
a mea tum qualis caneret tibi tibia somnos,
ibia, funesta tristior illa tuba!
unde mihi Parthis natos praebere triumphis?
ullus de nostro sanguine miles erit.
quod si vera meae comitarent castra puellae,
on mihi sat magnus Castoris iret equus.
hinc etenim tantum meruit mea gloria nomen,
loria ad hibernos lata Borysthenidas.
tu mihi sola places: placeam tibi, Cynthia, solus:
ic erit et patrio nomine pluris amor.
VIII
ERIPITVR nobis iam pridem cara puella:
t tu me lacrimas fundere, amice, vetas?
nullae sunt inimicitiae nisi amoris acerbae:
psum me iugula, lenior hostis ero.
possum ego in alterius positam spectare lacerto?
ec mea dicetur, quae modo dicta mea est?
omnia vertuntur: certe vertuntur amores:
inceris aut vincis, haec in amore rota est.
magni saepe duces, magni cecidere tyranni,
t Thebae steterant altaque Troia fuit.
munera quanta dedi vel qualia carmina feci!
lla tamen numquam ferrea dixit 'Amo.'
ergo iam multos nimium temerarius annos,
mproba, qui tulerim teque tuamque domum?
ecquandone tibi liber sum visus? an usque
n nostrum iacies verba superba caput?
sic igitur prima moriere aetate, Properti?
ed morere; interitu gaudeat illa tuo!
exagitet nostros Manis, sectetur et umbras,
nsultetque rogis, calcet et ossa mea!
quid? non Antigonae tumulo Boeotius Haemon
orruit ipse suo saucius ense latus,
et sua cum miserae permiscuit ossa puellae,
ua sine Thebanam noluit ire domum?
sed non effugies: mecum moriaris oportet;
oc eodem ferro stillet uterque cruor.
quamvis ista mihi mors est inhonesta futura:
ors inhonesta quidem, tu moriere tamen.
ille etiam abrepta desertus coniuge Achilles
essare in tectis pertulit arma sua.
viderat ille fuga, stratos in litore Achivos,
ervere et Hectorea Dorica castra face;
viderat informem multa Patroclon harena
orrectum et sparsas caede iacere comas,
omnia formosam propter Briseida passus:
antus in erepto saevit amore dolor.
at postquam sera captiva est reddita poena,
ortem illum Haemoniis Hectora traxit equis.
inferior multo cum sim vel matre vel armis,
irum, si de me iure triumphat Amor?
IX
ISTE quod est, ego saepe fui: sed fors et in hora
oc ipso eiecto carior alter erit.
Penelope poterat bis denos salva per annos
ivere, tam multis femina digna procis;
coniugium falsa poterat differre Minerva,
octurno solvens texta diurna dolo;
visura et quamvis numquam speraret Vlixem,
llum exspectando facta remansit anus.
nec non exanimem amplectens Briseis Achillem
andida vesana verberat ora manu;
et dominum lavit maerens captiva cruentum,
ropositum flavis in Simoenta vadis,
foedavitque comas, et tanti corpus Achilli
aximaque in parva sustulit ossa manu;
cum tibi nec Peleus aderat nec caerula mater,
cyria nec viduo Deidamia toro.
tunc igitur veris gaudebat Graecia nuptis,
unc etiam felix inter et arma pudor.
at tu non una potuisti nocte vacare,
mpia, non unum sola manere diem!
quin etiam multo duxistis pocula risu:
orsitan et de me verba fuere mala.
hic etiam petitur, qui te prius ante reliquit:
i faciant, isto capta fruare viro!
haec mihi vota tuam propter suscepta salutem,
um capite hoc Stygiae iam poterentur aquae,
et lectum flentes circum staremus amici?
ic ubi tum, pro di, perfida, quisve fuit?
quid si longinquos retinerer miles ad Indos,
ut mea si staret navis in Oceano?
sed vobis facile est verba et componere fraudes:
oc unum didicit femina semper opus.
non sic incerto mutantur flamine Syrtes,
ec folia hiberno tam tremefacta Noto,
quam cito feminea non constat foedus in ira,
ive ea causa gravis sive ea causa levis.
nunc, quoniam ista tibi placuit sententia, cedam:
ela, precor, pueri, promite acuta magis,
figite certantes atque hanc mihi solvite vitam!
anguis erit vobis maxima palma meus.
sidera sunt testes et matutina pruina
t furtim misero ianua aperta mihi,
te nihil in vita nobis acceptius umquam:
unc quoque erit, quamvis sis inimica, nihil.
nec domina ulla meo ponet vestigia lecto:
olus ero, quoniam non licet esse tuum.
atque utinam, si forte pios eduximus annos,
lle vir in medio fiat amore lapis!
*******
non ob regna magis diris cecidere sub armis
hebani media non sine matre duces,
quam, mihi si media liceat pugnare puella,
mortem ego non fugiam morte subire tua.
X
SED tempus lustrare aliis Helicona choreis,
t campum Haemonio iam dare tempus equo.
iam libet et fortis memorare ad proelia turmas
t Romana mei dicere castra ducis.
quod si deficiant vires, audacia certe
aus erit: in magnis et voluisse sat est.
aetas prima canat Veneres, extrema tumultus:
ella canam, quando scripta puella mea est.
nunc volo subducto gravior procedere vultu,
unc aliam citharam me mea Musa docet.
surge, anima, ex humili; iam, carmine, sumite vires;
ierides, magni nunc erit oris opus.
iam negat Euphrates equitem post terga tueri
arthorum et Crassos se tenuisse dolet:
India quin, Auguste, tuo dat colla triumpho,
t domus intactae te tremit Arabiae;
et si qua extremis tellus se subtrahit oris,
entiat illa tuas postmodo capta manus!
haec ego castra sequar; vates tua castra canendo
agnus ero: servent hunc mihi fata diem!
at caput in magnis ubi non est tangere signis,
onitur hac imos ante corona pedes;
sic nos nunc, inopes laudis conscendere carmen,
auperibus sacris vilia tura damus.
nondum etiam Ascraeos norunt mea carmina fontis,
ed modo Permessi flumine lavit Amor.
XI
SCRIBANT de te alii vel sis ignota licebit:
audet, qui sterili semina ponit humo.
omnia, crede mihi, tecum uno munera lecto
uferet extremi funeris atra dies;
et tua transibit contemnens ossa viator,
ec dicet 'Cinis hic docta puella fuit.'
XIl
QVICVMQVE ille fuit, puerum qui pinxit Amorem,
onne putas miras hunc habuisse manus?
is primum vidit sine sensu vivere amantis,
t levibus curis magna perire bona.
idem non frustra ventosas addidit alas,
ecit et humano corde volare deum:
scilicet alterna quoniam iactamur in unda,
ostraque non ullis permanet aura locis.
et merito hamatis manus est armata sagittis,
t pharetra ex umero Cnosia utroque iacet:
ante ferit quoniam, tuti quam cernimus hostem,
ec quisquam ex illo vulnere sanus abit.
in me tela manent, manet et puerilis imago:
ed certe pennas perdidit ille suas;
evolat heu nostro quoniam de pectore nusquam,
ssiduusque meo sanguine bella gerit.
quid tibi iucundum est siccis habitare medullis?
i pudor est, alio traice tela una!
intactos isto satius temptare veneno:
on ego, sed tenuis vapulat umbra mea.
quam si perdideris, quis erit qui talia cantet,
haec mea Musa levis gloria magna tua est),
qui caput et digitos et lumina nigra puellae,
t canat ut soleant molliter ire pedes?
XIII
NON tot Achaemeniis armantur etrusca sagittis
picula quot nostro pectore fixit Amor.
hic me tam gracilis vetuit contemnere Musas,
ussit et Ascraeum sic habitare nemus,
non ut Pieriae quercus mea verba sequantur,
ut possim Ismaria ducere valle feras,
sed magis ut nostro stupefiat Cynthia versu:
unc ego sim Inachio notior arte Lino.
non ego sum formae tantum mirator honestae,
ec si qua illustris femina iactat avos:
me iuvet in gremio doctae legisse puellae,
uribus et puris scripta probasse mea.
haec ubi contigerint, populi confusa valeto
abula: nam domina iudice tutus ero.
quae si forte bonas ad pacem verterit auris,
ossum inimicitias tunc ego ferre Iovis.
XIIIb
QVANDOCVMQVE igitur nostros mors claudet ocellos,
ccipe quae serves funeris acta mei.
nec mea tunc longa spatietur imagine pompa
ec tuba sit fati vana querela mei;
nec mihi tunc fulcro sternatur lectus eburno,
ec sit in Attalico mors mea nixa toro.
desit odoriferis ordo mihi lancibus, adsint
lebei parvae funeris exsequiae.
sat mea sat magna est, si tres sint pompa libelli,
uos ego Persephonae maxima dona feram.
tu vero nudum pectus lacerata sequeris,
ec fueris nomen lassa vocare meum,
osculaque in gelidis pones suprema labellis,
um dabitur Syrio munere plenus onyx.
deinde, ubi suppositus cinerem me fecerit ardor
ccipiat Manis parvula testa meos,
et sit in exiguo laurus super addita busto,
uae tegat exstincti funeris umbra locum,
et duo sint versus: QVI NVNC IACET HORRIDA PVLVIS,
NIVS HIC QVONDAM SERVVS AMORIS ERAT.
nec minus haec nostri notescet fama sepulcri,
uam fuerant Pthii busta cruenta viri.
tu quoque si quando venies ad fata, memento,
oc iter ad lapides cana veni memores.
interea cave sis nos aspernata sepultos:
on nihil ad verum conscia terra sapit.
atque utinam primis animam me ponere cunis
ussisset quaevis de Tribus una Soror!
nam quo tam dubiae servetur spiritus horae?
estoris est visus post tria saecla cinis:
cui si longaevae minuisset fata senectae
allicus Iliacis miles in aggeribus,
non ille Antilochi vidisset corpus humari,
iceret aut 'O mors, cur mihi sera venis?'
tu tamen amisso non numquam flebis amico:
as est praeteritos semper amare viros.
testis, qui niveum quondam percussit Adonem
enantem Idalio vertice durus aper,
illis formosum iacuisse paludibus; illuc
iceris effusa tu, Venus, isse coma.
sed frustra mutos revocabis, Cynthia, Manis:
am mea qui poterunt ossa minuta loqui?
XIV
NON ita Dardanio gavisus Atrida triumpho est,
um caderent magnae Laomedontis opes;
nec sic errore exacto laetatus Vlixes,
um tetigit carae litora Dulichiae;
nec sic Electra, salvum cum aspexit Oresten,
uius falsa tenens fleverat ossa soror;
nec sic incolumem Minois Thesea vidit,
aedalimn lino cum duce rexit iter;
quanta ego praeterita collegi gaudia nocte:
mmortalis ero, si altera talis erit.
at dum demissis supplex cervicibus ibam,
icebar sicco vilior esse lacu.
nec mihi iam fastus opponere quaerit iniquos,
ec mihi ploranti lenta sedere potest.
atque utinam non tam sero mihi nota fuisset
ondicio! cineri nunc medicina datur.
alltc pedes caecis lucebat semita nobis:
cilicet insano nemo in amore videt.
hoc sensi prodesse magis: contemnite, amantes!
ic hodie veniet, si qua negavit heri.
pulsabant alii frustra dominamque vocabant:
ecum habuit positum lenta puella caput.
haec mihi devictis potior victoria Parthis,
aec spolia, haec reges, haec mihi currus erunt.
magna ego dona tua figam, Cytherea, columna,
aleque sub nostro nomine carmen erit:
HAS PONO ANTE TVAS TIBI, DIVA, PROPERTIVS AEDIS
XVVIAS, TOTA NOCTE RECEPTVS AMANS.
nunc a te, mea lux, veniet mea litore navis
ervato, an mediis sidat onusta vadis.
quod si forte aliqua nobis mutabere culpa,
estibulum iaceam mortuus ante tuum!
XV
O me felicem! o nox mihi candida! et o tu
ectule deliciis facte beate meis!
quam multa apposita narramus verba lucerna,
uantaque sublato lumine rixa fuit!
nam modo nudatis mecum est luctata papillis,
nterdum tunica duxit operta moram.
illa meos somno lapsos patefecit ocellos
re suo et dixit 'Sicine, lente, iaces?'
quam vario amplexu mutamus bracchia! quantum
scula sunt labris nostra morata tuis!
non iuvat in caeco Venerem corrumpere motu:
i nescis, oculi sunt in amore duces.
ipse Paris nuda fertur periisse Lacaena,
um Menelaeo surgeret e thalamo;
nudus et Endymion Phoebi cepisse sororem
icitur et nudae concubuisse deae.
quod si pertendens animo vestita cubaris,
cissa veste meas experiere manus:
quin etiam, si me ulterius provexerit ira,
stendes matri bracchia laesa tuae.
necdum inclinatae prohibent te ludere mammae:
iderit haec, si quam iam peperisse pudet.
dum nos fata sinunt, oculos satiemus amore:
ox tibi longa venit, nec reditura dies.
atque utinam haerentis sic nos vincire catena
elles, ut numquam solveret ulla dies!
exemplo iunctae tibi sint in amore columbae,
asculus et totum femina coniugium.
errat, qui finem vesani quaerit amoris:
erus amor nullum novit habere modum.
terra prius falso partu deludet arantis,
t citius nigros Sol agitabit equos,
fluminaque ad caput incipient revocare liquores,
ridus et sicco gurgite piscis erit,
quam possim nostros alio transferre dolores:
uius ero vivus, mortuus huius ero.
quod mihi secum talis concedere noctes
lla velit, vitae longus et annus erit.
si dabit haec multas, fiam immortalis in illis:
octe una quivis vel deus esse potest.
qualem si cuncti cuperent decurrere vitam
t pressi multo membra iacerc mero,
non ferrum crudele ncque esset bellica navis,
ec nostra Actiacum verteret ossa mare,
nec totiens propriis circum oppugnata triumphis
assa foret crinis solere Roma suos.
haec certe merito poterunt laudare minores:
aeserunt nullos pocula nostra deos.
tu modo, dum lucet, fructum ne desere vitae!
mnia si dederis oscula, pauca dabis.
ac veluti folia arentis liquere corollas,
uae passim calathis strata natare vides,
sic nobis, qui nunc magnum spiramus amantes,
orsitan includet crastina fata dies.
XVI
PRAETOR ab Illyricis venit modo, Cynthia, terris,
axima praeda tibi, maxima cura mihi.
non potuit saxo vitam posuisse Cerauno?
, Neptune, tibi qualia dona darem!
nunc sine me plena fiunt convivia mensa,
unc sine me tota ianua nocte patet.
quare, si sapis, oblatas ne desere messis
t stolidum pleno vellere carpe pecus;
deinde, ubi consumpto restabit munere pauper,
ic alias iterum naviget Illyrias!
Cynthia non sequitur fascis nec curat honores,
emper amatorum ponderat una sinus.
at tu nunc nostro, Venus, o succurre dolori,
umpat ut assiduis membra libidinibus!
ergo muneribus quivis mercatur amorem?
uppiter, indigna merce puella perit.
semper in Oceanum mittit me quaerere gemmas,
t iubet ex ipsa tollere dona Tyro.
atque utinam Romae nemo esset dives, et ipse
traminea posset dux habitare casa!
numquam Venales essent ad munus amicae,
tque una fieret cana puella domo;
numquam septenas noctes seiuncta cubares,
andida tam foedo bracchia fusa viro,
non quia peccarim (testor te), sed quia vulgo
ormosis levitas semper amica fuit.
barbarus exclusis agitat vestigia lumbis‹
t subito felix nunc mea regna tenet!
aspice quid donis Eriphyla invenit amaris,
rserit et quantis nupta Creusa malis.
nullane sedabit nostros iniuria fletus?
n dolor hic vitiis nescit abesse tuis?
tot iam abiere dies, cum me nec cura theatri
ec tetigit Campi, nec mea mensa iuvat.
at pudeat certe, pudeat!‹nisi forte, quod aiunt,
urpis amor surdis auribus esse solet.
cerne ducem, modo qui fremitu complevit inani
ctia damnatis aequora militibus:
hunc infamis arnor versis dare terga carinis
ussit et extremo quaerere in orbe fugam.
Caesaris haec virtus et gloria Caesaris haec est:
lla, qua vicit, condidit arma manu.
sed quascumque tibi vestis, quoscumque smaragdos,
uosve dedit flavo lumine chrysolithos,
haec videam rapidas in vanum ferre procellas:
uae tibi terra, velim, quae tibi fiat aqua.
non semper placidus periuros ridet amantis
uppiter et surda neglegit aure preces.
vidistis toto sonitus percurrere caelo,
ulminaque aetheria desiluisse domo:
non haec Pleiades faciunt neque aquosus Orion,
ec sic de nihilo fulminis ira cadit;
periuras tunc ille solet punire puellas,
eceptus quoniam flevit et ipse deus.
quare ne tibi sit tanti Sidonia vestis,
t timeas, quotiens nubilus Auster erit.
XVII
MENTIRI noctem, promissis ducere amantem,
oc erit infectas sanguine habere manus!
horum ego sum vates, quotiens desertus amaras
xplevi noctes, fractus utroque toro.
vel tu Tantalea moveare ad flumina sorte,
t liquor arenti fallat ab ore sitim;
vel tu Sisyphios licet admirere labores,
ifficile ut toto monte volutet onus;
durius in terris nihil est quod vivat amante,
ec, modo si sapias, quod minus esse velis.
quem modo felicem invidia admirante ferebant,
unc decimo admittor vix ego quoque die.
nunc iacere e duro corpus iuvat, impia, saxo,
umere et in nostras trita venena manus;
nec licet in triviis sicca requiescere luna,
ut per rimosas mittere verba fores.
quod quamvis ita sit, dominam mutare cavebo:
um flebit, cum in me senserit esse fidem.
XVIIIa
ASSIDVAE multis odium peperere querelae:
rangitur in tacito femina saepe viro.
si quid vidisti, semper vidisse negato!
ut si quid doluit forte, dolere nega!
XVIIIb
quid mea si canis aetas candesceret annis,
t faceret scissas languida ruga genas?
at non Tithoni spernens Aurora senectam
esertum Eoa passa iacere domo est:
illum saepe suis decedens fovit in ulnis
uam prius adiunctos sedula lavit equos;
illum ad vicinos cum amplexa quiesceret Indos,
aturos iterum est questa redire dies;
illa deos currum conscendens dixit iniquos,
nvitum et terris praestitit officium.
cui maiora senis Tithoni gaudia vivi,
uam gravis amisso Memnone luctus erat.
cum sene non puduit talem dormire puellam
t canae totiens oscula ferre comae.
at tu etiam iuvenem odisti me, perfida, cum sis
psa anus haud longa curva futura die.
quin ego deminuo curam, quod saepe Cupido
uic malus esse solet, cui bonus ante fuit.
XVIIc
NUNC etiam infectos demens imitare Britannos,
udis et externo tincta nitore caput?
ut natura dedit, sic omnis recta figura est:
urpis Romano Belgicus ore color.
illi sub terris fiant mala multa puellae,
uae mentita suas vertit inepta comas!
deme: mihi certe poteris formosa videri,
i formosa sat es, si modo saepe venis.
an si caeruleo quaedam sua tempora fuco
inxerit, idcirco caerula forma bona est?
cum tibi nec frater nec sit tibi filius ullus,
rater ego et tibi sim filius unus ego.
ipse tuus semper tibi sit custodia lectus,
ec nimis ornata fronte sedere velis.
credam ego narranti, noli committere, famae:
t terram mmor transilit et maria.
XIX
ETSI me invito discedis, Cynthia, Roma,
aetor quod sine me devia rura coles.
nullus erit castis iuvenis corruptor in agris,
ui te blanditiis non sinat esse probam;
nulla neque ante tuas orietur rixa fenestras,
ec tibi clamatae somnus amarus erit.
sola eris et solos spectabis, Cynthia, montis
t pecus et finis pauperis agricolae.
illic te nulli poterunt corrumpere ludi,
anaque peccatis plurima causa tuis.
illic assidue tauros spectabis arantis,
t vitem docta ponere falce comas;
atque ibi rara feres inculto tura sacello,
aedus ubi agrestis corruet ante focos;
protinus et nuda choreas imitabere sura;
mnia ab externo sint modo tuta viro.
ipse ego venabor: iam nunc me sacra Dianae
uscipere et Veneris ponere vota iuvat.
incipiam captare feras et reddere pinu
ornua et audaces ipse monere canis;
non tamen ut vastos ausim temptare leones
ut celer agrestis comminus ire sues.
haec igitur mihi sit lepores audacia mollis
xcipere et structo figere avem calamo,
qua formosa suo Clitumnus flumina luco
ntegit, et niveos abluit unda boves.
tu quotiens aliquid conabere, vita, memento
enturum paucis me tibi Luciferis.
hic me nec solae poterunt avertere silvae,
ec vaga muscosis flumina fusa iugis,
quin ego in assidua mutem tua nomina lingua:
bsenti nemo non nocuisse velit.
XX
QVID fles abducta gravius Briseide? quid fles
nxia captiva tristius Andromacha?
quidve mea de fraude deos, insana, fatigas?
uid quereris nostram sic cecidisse fidem?
non tam nocturna volucris funesta querela
ttica Cecropiis obstrepit in foliis,
nec tantum Niobe, bis sex ad busta superba,
ollicito lacrimans defluit a Sipylo.
me licet aeratis astringant bracchia nodis,
int tua vel Danaes condita membra domo,
in te ego et aeratas rumpam, mea vita, catenas,
erratam Danaes transiliamque domum.
de te quodcumque, ad surdas mihi dicitur auris:
u modo ne dubita de gravitate mea.
ossa tibi iuro per matris et ossa parentis
si fallo, cinis heu sit mihi uterque gravis!)
me tibi ad extremas mansurum, vita, tenebras:
mbos una fides auferet, una dies.
quod si nec nomen nec me tua forma teneret,
osset servitium mite tenere tuum.
septima iam plenae deducitur orbita lunae,
um de me et de te compita nulla tacent:
interea nobis non numquam ianua mollis,
on numquam lecti copia facta tui.
nec mihi muneribus nox ulla est empta beatis:
uidquid eram, hoc animi gratia magna tui.
cum te tam multi peterent, tu me una petisti:
ossum ego naturae non meminisse tuae?
tum me vel tragicae vexetis Erinyes, et me
nferno damnes, Aeace, iudicio,
atque inter Tityi volucris mea poena vagetur,
umque ego Sisyphio saxa labore geram!
nec tu supplicibus me sis venerata tabellis:
ltima talis erit quae mea prima fides.
hoc mihi perpetuo ius est, quod solus amator
ec cito desisto nec temere incipio.
XXI
A QVANTVM de me Panthi tibi pagina finxit,
antum illi Pantho ne sit amica Venus!
sed tibi iam videor Dodona verior augur.
xorem ille tuus pulcher amator habet!
tot noctes periere: nihil pudet? aspice, cantat
iber: tu nimium credula, sola iaces.
et nunc inter eos tu sermo es, te ille superbus
icit se invito saepe fuisse domi.
dispeream, si quicquam aliud quam gloria de te
uaeritur: has laudes ille maritus habet.
Colchida sic hospes quondam decepit Iason:
iecta est (tenuit namque Creusa) domo.
sic a Dulichio iuvene est elusa Calypso:
idit amatorem pandere vela suum.
a nimium faciles aurem praebere puellae,
iscite desertae non temere esse bonae!
huic quoque, qui restat, iam pridem quaeritur alter
xperta in primo, stulta, cavere potes.
nos quocumque loco, nos omni tempore tecum
ive aegra pariter sive valellte sumus.
XXIIa
Scis here mi multas pariter placuisse puellas;
cis mihi, Demophoon, multa venire mala.
nulla meis frustra lustrantur compita plantis;
nimis exitio nata theatra meo,
sive aliquis molli diducit candida gestu
racchia, seu varios incinit ore modos!
interea nostri quaerunt sibi vulnus ocelli,
andida non tecto pectore si qua sedet,
sive vagi crines puris in frontibus errant,
ndica quos medio vertice gemma tenet.
quae si forte aliquid vultu mihi dura negarat,
rigida de tota fronte cadebat aqua.
quaeris, Demophoon, cur sim tam mollis in omnis?
uod quaeris, 'quare' non habet ullus amor.
cur aliquis sacris laniat sua bracchia cultris
t Phrygis insanos caeditur ad numeros?
uni cuique dedit vitium natura creato:
i fortuna aliquid semper amare dedit.
me licet et Thamyrae cantoris fata sequantur,
umquam ad formosas, invide, caecus ero.
sed tibi si exilis videor tenuatus in artus,
alleris: haud umquam est culta labore Venus.
percontere licet: saepe est experta puella
fficium tota nocte valere meum.
Iuppiter Alcmenae geminas requieverat Arctos,
t caelum noctu bis sine rege fuit;
nec tamen idcirco languens ad fulmina venit:
ullus amor vires eripit ipse suas.
quid? cum e complexu Briseidos iret Achilles,
um fugere minus Thessala tela Phryges?
quid? ferus Andromachae lecto cum surgeret Hector?
ella Mycenaeae non timuere rates?
ille vel hic classis poterant vel perdere muros:
ic ego Pelides, hic ferus Hector ego.
aspice uti caelo modo sol modo luna ministret:
ic etiam nobis una puella parum est.
altera me cupidis teneat foveatque lacertis,
ltera si quando non sinit esse locum;
aut si forte irata meo sit facta ministro,
t sciat esse aliam, quae velit esse mea!
nam melius duo defendunt retinacula navim,
utius et geminos anxia mater alit.
XXIIb
AVT si es dura, nega: sin es non dura, venito!
uid iuvat haec nullo ponere verba loco?
hic unus dolor est ex omnibus acer amanti,
peranti subito si qua venire negat.
quanta illum toto versant suspiria lecto,
um recipi, quae non venerit, ipsa vetat?
et rursus puerum quaerendo audita fatigat,
uem, quae scire timet, quaerere fata iubet.
XXIII
CVI fugienda fuit indocti semita vulgi,
psa petita lacu nunc mihi dulcis aqua est.
ingenuus quisquam alterius dat munera servo,
t promissa suae verba ferat dominae?
et quaerit totiens 'Quaenam nunc porticus illam
ntegit?' et 'Campo quomovet illa pedes?'
deinde, ubi pertuleris, quos dicit fama labores
erculis, ut scribat 'Muneris ecquid habes?'
cernere uti possis vultum custodis amari,
aptus et immunda saepe latere casa?
quam care semel in toto nox vertitur anno!
pereant, si quos ianua clausa iuvat!
contra, reiecto quae libera vadit amictu,
ustodum et nullo saepta timore, placet?
cui saepe immundo Sacra conteritur Via socco,
ec sinit esse moram, si quis adire velit;
differet haec numquam, nec poscet garrula, quod
strictus ploret saepe dedisse pater,
nec dicet ' Timeo, propera iam surgere, quaeso:
nfelix, hodie vir mihi rure venit.'
et quas Euphrates et quas mihi misit Orontes,
e iuerint: nolim furta pudica tori;
libertas quoniam nulli iam restat amanti:
ullus liber erit, si quis amare volet.
XXIVa
'TV loqueris, cum sis iam noto fabula libro
t tua sit toto Cynthia lecta foro?'
cui non his verbis aspergat tempora sudor?
ut pudor ingenuus, aut reticendus amor
quod si tam facilis spiraret Cynthia nobis,
on ego nequitiae dicerer esse caput,
nec sic per totam infamis traducerer urbem,
rerer et quamvis, nomine verba darem.
quare ne tibi sit mirum me quaerere vilis:
arcius infamant: num tibi causa levis?
*******
et modo pavonis caudae flabella superbae
t manibus dura frigus habere pila,
et cupit iratum talos me poscere eburnos,
uaeque nitent Sacra vilia dona Via.
a peream, si me ista movent dispendia, sed me
allaci dominae iam pudet esse iocum!
XXIVb
HOC erat in primis quod me gaudere iubebas?
am te formosam non pudet esse levem?
una aut altera nox nondum est in amore peracta,
t dicor lecto iam gravis esse tuo.
me modo laudabas et carmina nostra legebas:
lle tuus pennas tam cito vertit amor?
contendat mecum ingenio, contendat et arte,
n primis una discat amare domo:
si libitum tibi erit, Lernaeas pugnet ad hydras
t tibi ab Hesperio mala dracone ferat,
taetra venena libens et naufragus ebibat undas,
t numquam pro te deneget esse miser:
(quos utinam in nobis, vita, experiare labores!)
am tibi de timidis iste protervus erit,
qui nunc se in tumidum iactando venit honorem:
iscidium vobis proximus annus erit.
at me non aetas mutabit tota Sibyllae,
on labor Alcidae, non niger ille dies.
tu mea compones et dices 'Ossa, Properti,
aec tua sunt? eheu tu mihi certus eras,
certus eras eheu, quamvis nec sanguine avito
obilis et quamvis non ita dives eras.'
nil ego non patiar, numquam me iniuria mutat:
erre ego formosam nullum onus esse puto.
credo ego non paucos ista periisse figura,
redo ego sed multos non habuisse fidem.
parvo dilexit spatio Minoida Theseus,
hyllida Demophoon, hospes uterque malus.
iam tibi Iasonia nota est Medea carina
t modo servato sola relicta viro.
dura est quae multis simulatum fingit amorem,
t se plus uni si qua parare potest.
noli nobilibus, noli conferre beatis:
ix venit, extremo qui legat ossa die.
hi tibi nos erimus: sed tu potius precor ut me
emissis plangas pectora nuda comis.
XXV
VNICA nata meo pulcherrima cura dolori,
xcludit quoniam sors mea 'saepe veni,'
ista meis fiet notissima forma libellis,
alve, tua venia, pace, Catulle, tua.
miles depositis annosus secubat armis,
randaevique negant ducere aratra boves,
putris et in vacua requiescit navis harena,
t vetus in templo bellica parma vacat:
at me ab amore tuo deducet nulla senectus,
ive ego Tithonus sive ego Nestor ero.
nonne fuit satius duro servire tyranno
t gemere in tauro, saeve Perille, tuo?
Gorgonis et satius fuit obdurescere vultu,
aucasias etiam si pateremur avis.
sed tamen obsistam. teritur robigine mucro
erreus et parvo saepe liquore silex:
at nullo dominae teritur sub crimine amor, qui
estat et immerita sustinet aure minas.
ultro contemptus rogat, et peccasse fatetur
aesus, et invitis ipse redit pedibus.
tu quoque, qui pleno fastus assumis amore,
redule, nulla diu femina pondus habet.
an quisquam in mediis persolvit vota procellis.
um saepe in portu fracta carina natet?
aut prius infecto deposcit praemia cursu,
eptima quam metam triverit arte rota?
mendaces ludunt flatus in amore secundi:
i qua venit sero, magna ruina venit.
tu tamen interea, quamvis te diligat illa,
n tacito cohibe gaudia clausa sinu.
namque in armore suo semper sua maxima cuique
escio quo pacto verba nocere solent.
quamvis te persaepe vocet, semel ire memento:
nvidiam quod habet, non solet esse diu.
at si saecla forent antiquis grata puellis,
ssem ego quod nunc tu: tempore vincor ego.
non tamen ista meos mutabunt saecula mores:
nus quisque sua noverit ire via.
at, vos qui officia in multos revocatis amores,
uantus sic cruciat lumina vestra dolor!
vidistis pleno teneram candore puellam,
vidistis fuscam, ducit uterque color;
vidistis quandam Argiva prodire figura,
idistis nostras, utraque forma rapit;
illaque plebeio vel sit sandycis amictu:
aec atque illa mali vulneris una via est.
cum satis una tuis insomnia portet ocellis,
na sat est cuivis femina multa mala.
XXVIa
VIDI te in somnis fracta, mea vita, carina
onio lassas ducere rore manus,
et quaecumque in me fueras mentita fateri,
ec iam umore gravis tollere posse comas,
qualem purpureis agitatam fluctibus Hellen,
urea quam molli tergore vexit ovis.
quam timui, ne forte tuum mare nomen haberet,
tque tua labens navita fleret aqua!
quae tum ego Neptuno, quae tum cum Castore fratri,
uaeque tibi excepi, iam dea, Leucothoe!
at tu vix primas extollens gurgite palmas
aepe meum nomen iam peritura vocas.
quod si forte tuos vidisset Glaucus ocellos,
sses Ionii facta puella maris,
et tibi ob invidiam Nereides increpitarent,
andida Nesaee, caerula Cymothoe.
sed tibi subsidio delphinum currere vidi,
ui, puto, Arioniam vexerat ante lyram.
iamque ego conabar summo me mittere saxo,
um mihi discussit talia visa metus.
XXVIb
NUNC admirentur quod tam mihi pulchra puella
erviat et tota dicar in urbe potens!
non, si Cambysae redeant et flumina Croesi,
icat ' De nostro surge, poeta, toro.'
nam mea cum recitat, dicit se odisse beatos:
armina tam sancte nulla puella colit.
multum in amore fides, multum constantia prodest:
ui dare multa potest, multa et amare potest
*******
seu mare per longum mea cogitet ire puella,
anc sequar et fidos una aget aura duos.
unum litus erit sopitis unaque tecto
rbor, et ex una saepe bibemus aqua;
et tabula una duos poterit componere amantis,
rora cubile mihi seu mihi puppis erit.
omnia perpetiar: saevus licet urgeat Eurus ;
elaque in incertum frigidus Auster agat;
quicumque et venti miserum vexastis Vlixem
t Danaum Euboico litore mille ratis;
et qui movistis duo litora, cum ratis Argo
ux erat ignoto missa columba mari.
illa meis tantum non umquam desit ocellis,
ncendat navem Iuppiter ipse licet.
certe isdem nudi pariter iactabimur oris.
e licet unda ferat, te modo terra tegat.
sed non Neptunus tanto crudelis amori,
eptunus fratri par in amore Iovi:
testis Amymone, latices dum ferret, in arvis
ompressa, et Lernae pulsa tridente palus.
iam deus amplexu votum persolvit, at illi
urea divinas urna profudit aquas.
crudelem et Borean rapta Orithyia negavit:
ic deus et terras et maria alta domat
crede mihi, nobis mitescet Scylla, nec umquam
lternante vacans vasta Charybdis aqua;
ipsaque sidera erunt nullis obscura tenebris,
urus et Orion, purus et Haedus erit.
quod mihi si ponenda tuo sit corpore vita,
xitus hic nobis non inhonestus erit.
XXVII
AT VOS incertam, mortales, funeris horam
uaeritis, et qua sit mors aditura via;
quaeritis et caelo Phoenicum inventa sereno,
uae sit stella homini commoda quaeque mala!
seu pedibus Parthos sequimur seu classe Britannos,
t maris et terrae caeca pericla viae;
rursus et obiectum flemus caput esse tumultu
um Mavors dubias miscet utrimque manus;
******
praeterea domibus flammam domibusque ruinas,
eu subeant labris pocula nigra tuis.
solus amans novit, quando periturus et a qua
orte, neque hic Boreae flabra neque arma timet.
iam licet et Stygia sedeat sub harundine remex,
ernat et infernae tristia vela ratis:
si modo clamantis revocaverit aura puellae,
oncessum nulla lege redibit iter.
XXVIIIa
IVPPITER, affectae tandem miserere puellae:
am formosa tuum mortua crimen erit.
hoc tibi vel poterit coniunx ignoscere Iuno:
rangitur et Iuno, si qua puella perit.
venit enim tempus, quo torridus aestuat aer,
ncipit et sicco fervere terra Cane.
sed non tam ardoris culpa est neque crimina caeli
uam totiens sanctos non habuisse deos.
hoc perdit miseras, hoc perdidit ante puellas:
uidquid iurarunt, ventus et unda rapit.
num sibi collatam doluit Venus? illa peraeque
rae se formosis invidiosa dea est.
an contempta tibi Iunonis templa Pelasgae?
alladis aut oculos ausa negare bonos?
semper, formosae, non nostis parcere verbis.
oc tibi lingua nocens, hoc tibi forma dedit.
sed tibi vexatae per multa pericula vitae
xtremo venit mollior hora die.
Io versa caput primos mugiverat annos:
unc dea, quae Nili flumina vacca bibit.
Ino etiam prima terris aetate vagata est:
anc miser implorat navita Leucothoen.
Andromede monstris fuerat devota marinis:
aec eadem Persei nobilis uxor erat.
Callisto Arcadios erraverat ursa per agros:
aec nocturna suo sidere vela regit.
quod si forte tibi properarint fata quietem,
lla sepulturae fata beata tuae,
narrabis Semelae, quo sit formosa periclo,
redet et illa, suo docta puella malo;
et tibi Maeonias omnis heroidas inter
rimus erit nulla non tribuente locus.
nunc, utcumque potes, fato gere saucia morem:
t deus et durus vertitur ipse dies.
XXVIIIb
DEFICIVNT magico torti sub carmine rhombi,
t iacet exstincto laurus adusta foco;
et iam Luna negat totiens descendere caelo,
igraque funestum concinit omen avis.
una ratis fati nostros portabit amores
aerula ad infernos velificata lacus.
sed non unius, quaeso, miserere duorum!
ivam, si vivet; si cadet illa, cadam.
pro quibus optatis sacro me carmine damno:
cribam ego 'Per magnum est salva puella Iovem';
ante tuosque pedes illa ipsa operata sedebit,
arrabitque sedens longa pericla sua.
XXVIIIc
HAEC tua, Persephone, maneat clementia, nec tu,
ersephonae coniunx, saevior esse velis.
sunt apud infernos tot milia formosarum:
ulchra sit in superis, si licet, una locis!
vobiscum est Iope, vobiscum candida Tyro,
obiscum Europe nec proba Pasiphae,
et quot Troia tulit vetus et quot Achaia formas,
t Thebae et Priami diruta regna senis:
et quaecumque erat in numero Romana puella,
ccidit: has omnis ignis avarus habet.
nec forma aeternum aut cuiquam est fortuna perennis:
ongius aut propius mors sua quemque manet.
tu quoniam es, mea lux, magno dimissa periclo,
unera Dianae debita redde choros,
redde etiam excubias divae nunc, ante iuvencae;
otivas noctes, ei mihi solve decem!
XXIXa
HESTERNA, mea lux, cum potus nocte vagarer,
ec me servorum duceret ulla manus,
obvia nescio quot pueri mihi turba minuta
enerat (hos vetuit me numerare timor);
quorum alii faculas, alii retinere sagittas,
ars etiam visa est vincla parare mihi.
sed nudi fuerant. quorum lascivior unus,
Arripite hunc,' inquit, 'iam bene nostis eum
hic erat, hunc mulier nobis irata locavit.'
ixit, et in collo iam mihi nodus erat.
. .
hic alter iubet in medium propellere, at alter,
Intereat, qui nos non putat esse deos!
haec te non meritum totas exspectat in horas:
t tu nescio quas quaeris, inepte, fores.
quae cum Sidoniae nocturna ligamina mitrae
olverit atque oculos moverit illa gravis,
afflabunt tibi non Arabum de gramine odores,
ed quos ipse suis fecit Amor manibus.
parcite iam, fratres, iam certos spondet amores;
t iam ad mandatam venimus ecce domum.'
atque ita me iniecto dixerunt rursus amictu:
I nunc et noctes disce manere domi.'
XXIXb
MANE erat, et volui, si sola quiesceret illa,
isere: at in lecto Cynthia sola fuit.
obstipui: non illa mihi formosior umquam
isa, neque ostrina cum fuit in tunica,
ibat et hinc castae narratum somnia Vestae,
eu sibi neve mihi quae nocitura forent:
talis visa mihi somno dimissa recenti.
eu quantum per se candida forma valet!
'Quid tu matutinus,' ait 'speculator amicae,
e similem vestris moribus esse putas?
non ego tam facilis: sat erit mihi cognitus unus,
el tu vel si quis verior esse potest.
apparent non ulla toro vestigia presso,
igna volutantis nec iacuisse duos.
aspice ut in toto nullus mihi corpore surgat
piritus admisso notus adulterio.'
dixit, et opposita propellens savia dextra
rosilit in laxa nixa pedem solea.
sic ego tarn sancti custos deludor amoris:
x illo felix nox mihi nulla fuit.
XXXa
QVO fugis a demens? nulla est fuga: tu licet usque
d Tanain fugias, usque sequetur Amor.
non si Pegaseo vecteris in aere dorso,
ec tibi si Persei moverit ala pedes;
vel si te sectae rapiant talaribus aurae,
il tibi Mercurii proderit alta via
instat semper Amor supra caput, instat amanti,
t gravis ipse super libera colla sedet.
excubat ille acer custos et tollere numquam
e patietur humo lumina capta semel.
et iam si pecces, deus exorabilis ille est
i modo praesentis viderit esse preces.
XXXb
ISTA senes licet accusent convivia duri:
os modo propositum, vita, teramus iter
illorum antiquis onerantur legibus aures:
ic locus est in quo, tibia docta, sones,
quae non iure vado Maeandri iacta natasti,
urpia cum faceret Palladis ora tumor.
non tamen immerito! Phrygias nunc ire per undas
t petere Hyrcani litora nota maris,
spargere et alterna communis caede Penatis
t ferre ad patrios praemia dira Lares!
una contentum pudeat me vivere amica?
oc si crimen erit, crimen Amoris erit:
mi nemo obiciat. libeat tibi, Cynthia, mecum
orida muscosis antra tenere iugis.
illic aspicies scopulis haerere Sorores
t canere antiqui dulcia furta Iovis,
ut Semela est combustus, ut est deperditus Io,
enique ut ad Troiae tecta volarit avis.
quod si nemo exstat qui vicerit Alitis arma,
ommunis culpae cur reus unus agor?
nec tu Virginibus reverentia moveris ora:
ic quoque non nescit quid sit amare chorus;
si tamen Oeagri quaedam compressa figura
istoniis olim rupibus accubuit.
hic ubi me prima statuent in parte choreae,
t medius docta cuspide Bacchus erit,
tum capiti sacros patiar pendere corymbos:
am sine te nostrum non valet ingenium.
XXXI
QVAERIS, cur veniam tibi tardior? aurea Phoebi
orticus a magno Caesare aperta fuit.
tantam erat in speciem Poenis digesta columnis,
nter quas Danai femina turba senis.
hic equidem Phoebo visus mihi pulchrior ipso
armoreus tacita carmen hiare lyra;
atque aram circum steterant armenta Myronis,
uattuor artificis, vivida signa, boves.
tum medium claro surgebat marmore templum,
t patria Phoebo carius Ortygia:
in quo Solis erat supra fastigia currus;
t valvae, Libyci nobile dentis opus,
altera deiectos Parnasi vertice Gallos,
ltera maerebat funera Tantalidos.
deinde inter matrem deus ipse interque sororem
ythius in longa carmina veste sonat.
XXXII
QUI videt, is peccat: qui te non viderit ergo,
on cupiet: facti lumina crimen habent.
nam quid Praenesti dubias, o Cynthia, sortis,
uid petis Aeaei moenia Telegoni?
cur ita te Herculeum deportant esseda Tibur?
ppia cur totiens te via Lanuvium?
hoc utinam spatiere loco, quodcumque vacabis,
ynthia' sed tibi me credere turba vetat,
cum videt accensis devotam currere taedis
n nemus et Triviae lumina ferre deae.
scilicet umbrosis sordet Pompeia columnis
orticus, aulaeis nobilis Attalicis,
et platanis creber pariter surgentibus ordo,
lumina sopito quaeque Marone cadunt,
et leviter nymphis tota crepitantibus urbe
um subito Triton ore recondit aquam.
falleris, ista tui furtum via monstrat amoris:
on urbem, demens, lumina nostra fugis!
nil agis, insidias in me componis inanis,
endis iners docto retia nota mihi.
sed de me minus est: famae iactura pudicae
anta tibi miserae, quanta meretur, erit.
nuper enim de te nostras me laedit ad auris
umor, et in tota non bonus urbe fuit.
sed tu non debes inimicae credere linguae:
emper formosis fabula poena fuit.
non tua deprenso damnata est fama veneno:
estis eris puras, Phoebe, videre manus.
sin autem longo nox una aut altera lusu
onsumpta est, non me crimina parva movent.
Tyndaris externo patriam mutavit amore,
t sine decreto viva reducta domum est.
ipsa Venus fertur corrupta libidine Martis,
ec minus in caelo semper honesta fuit.
quamvis Ida Parim pastorem dicat amasse
tque inter pecudes accubuisse deam,
hoc et Hamadryadum spectavit turba sororum
ilenique senes et pater ipse chori;
cum quibus Idaeo legisti poma sub antro,
upposita excipiens, Nai, caduca manu.
an quisquam in tanto stuprorum examine quaerit
Cur haec tam dives? quis dedit? unde dedit?'
o nimium nostro felicem tempore Romam,
i contra mores una puella facit!
haec eadem ante illam iam impune et Lesbia fecit:
uae sequitur, certe est invidiosa minus.
qui quaerit Tatios veteres durosque Sabinos,
ic posuit nostra nuper in urbe pedem.
tu prius et fluctus poteris siccare marinos,
ltaque mortali deligere astra manu,
quam facere, ut nostrae nolint peccare puellae:
ic mos Saturno regna tenente fuit,
et cum Deucalionis aquae fluxere per orbem,
t post antiquas Deucalionis aquas.
dic mihi, quis potuit lectum servare pudicum,
uae dea cum solo vivere sola deo?
uxorem quondam magni Minois, ut aiunt,
orrupit torui candida forma bovis;
nec minus aerato Danae circumdata muro
on potuit magno casta negare Iovi.
quod si tu Graias es tuque imitata Latinas,
emper vive meo libera iudicio!
XXXIIIa
TRISTIA iam redeunt iterum sollemnia nobis:
ynthia iam noctes est operata decem.
atque utinam pereant, Nilo quae sacra tepente
isit matronis Inachis Ausoniis!
quae dea tam cupidos totiens divisit amantis,
uaecumque illa fuit, semper amara fuit.
tu certe Iovis occultis in amoribus, Io,
ensisti multas quid sit inire vias,
cum te iussit habere puellam cornua Iuno
t pecoris duro perdere verba sono.
a quotiens quernis laesisti frondibus ora,
andisti et stabulis arbuta pasta tuis!
an, quoniam agrestem detraxit ab ore figuram
uppiter, idcirco facta superba dea es?
an tibi non satis est fuscis Aegyptus alumnis?
ur tibi tam longa Roma petita via?
quidve tibi prodest viduas dormire puellas?
ed tibi, crede mihi, cornua rursus erunt,
aut nos e nostra te, saeva, fugabimus urbe:
um Tiberi Nilo gratia nulla fuit.
at tu, quae nostro nimium placata dolore es,
octibus his vacui ter faciamus iter.
XXXIIIb
NON audis et verba sinis mea ludere, cum iam
lectant Icarii sidera tarda boves.
lenta bibis: mediae nequeunt te frangere noctes.
n nondum est talos mittere lassa manus?
a pereat, quicumque meracas repperit uvas
orrupitque bonas nectare primus aquas!
Icare, Cecropiis merito iugulate colonis,
ampineus nosti quam sit amarus odor!
tuque o Eurytion vino Centaure peristi,
ec non Ismario tu, Polypheme, mero.
vino forma perit, vino corrumpitur aetas,
ino saepe suum nescit amica virum.
me miserum, ut multo nihil est mutata Lyaeo!
am bibe: formosa es: nil tibi vina nocent,
cum tua praependent demissae in pocula sertae,
t mea deducta carmina voce legis.
largius effuso madeat tibi mensa Falerno,
pumet et aurato mollius in calice.
nulla tamen lecto recipit se sola libenter:
st quiddam, quod vos quaerere cogat Amor.
semper in absentis felicior aestus amantis:
levat assiduos copia longa viros.
XXXIV
CVR quisquam faciem dominae iam credat Amori?
ic erepta mihi paene puella mea est.
expertus dico, nemo est in amore fidelis:
ormosam raro non sibi quisque petit.
polluit ille deus cognatos, solvit amicos,
t bene concordis tristia ad arma vocat.
hospes in hospitium Menelao venit adulter:
olchis et ignotum nonne secuta virum est?
Lynceu, tune meam potuisti, perfide, curam
angere? nonne tuae tum cecidere manus?
quid si non constans illa et tam certa fuisset?
osses in tanto vivere flagitio?
tu mihi vel ferro pectus vel perde veneno:
domina tantum te modo tolle mea.
te socium vitae, te corporis esse licebit,
e dominum admitto rebus, amice, meis:
lecto te solum, lecto te deprecor uno:
ivalem possum non ego ferre Iovem.
ipse meas solus quod nil est, aemulor umbras,
tultus, quod stulto saepe timore tremo.
una tamen causa est, qua crimina tanta remitto,
rrabant multo quod tua verba mero.
sed numquam vitae fallet me ruga severae:
mnes iam norunt quam sit amare bonum.
XXXIVb
LYNCEVS ipse meus seros insanit amores!
olum te nostros laetor adire deos.
quid tua Socraticis tibi nunc sapientia libris
roderit aut rerum dicere posse vias?
aut quid Erechthei tibi prosunt carmina lecta?
il iuvat in magno vester amore senex.
tu satius memorem Musis imitere Philitan
t non inflati somnia Callimachi.
nam rursus licet Aetoli referas Acheloi,
luxerit ut magno fractus amore liquor,
atque etiam ut Phrygio fallax Maeandria campo
rrat et ipsa suas decipit unda vias,
qualis et Adrasti fuerit vocalis Arion,
ristis ad Archemori funera victor equus:
non Amphiareae prosint tibi fata quadrigae
ut Capanei magno grata ruina Iovi.
desine et Aeschyleo componere verba coturno,
esine, et ad mollis membra resolve choros.
incipe iam angusto versus includere torno,
nque tuos ignis, dure poeta, veni.
tu non Antimacho, non tutior ibis Homero:
espicit et magnos recta puella deos.
sed non ante gravis taurus succumbit aratro,
ornua quam validis haeserit in laqueis,
nec tu iam duros per te patieris amores:
rux tamen a nobis ante domandus eris.
harum nulla solet rationem quaerere mundi,
ec cur fraternis Luna laboret equis,
nec si post Stygias aliquid restabit erumpnas,
ec si consulto fulmina missa tonent.
aspice me, cui parva domi fortuna relicta est
ullus et antiquo Marte triumphus avi,
ut regnem mixtas inter conviva puellas
oc ego, quo tibi nunc elevor, ingenio!
me iuvet hesternis positum languere corollis,
uem tetigit iactu certus ad ossa deus.
Actia Vergilium custodis litora Phoebi,
aesaris et fortis dicere posse ratis,
qui nunc Aeneae Troiani suscitat arma
actaque Lavinis moenia litoribus.
cedite Romani scriptorcs, cedite Grai!
escio quid maius nascitur Iliade.
tu canis umbrosi subter pineta Galaesi
hyrsin et attritis Daphnin harundinibus,
utque decem possint corrumpere mala puellas
issus et impressis haedus ab uberibus.
felix, qui vilis pomis mercaris amores!
uic licet ingratae Tityrus ipse canat.
felix intactum Corydon qui temptat Alexin
gricolae domini carpere delicias!
quamvis ille sua lassus requiescat avena,
audatur facilis inter Hamadryadas.
tu canis Ascraei veteris praecepta poetae,
uo seges in campo, quo viret uva iugo.
tale facis carmen docta testudine quale
ynthius impositis temperat articulis.
non tamen haec ulli venient ingrata legenti,
ive in amore rudis sive peritus erit.
nec minor hic animis, ut sit minor ore, canorus
nseris indocto carmine cessit olor.
haec quoque perfecto ludebat Iasone Varro,
arro Leucadiae maxima flamma suae;
haec quoque lascivi cantarunt scripta Catulli,
esbia quis ipsa notior est Helena;
haec etiam docti confessa est pagina Calvi,
um caneret miserae funera Quintiliae.
et modo formosa quam multa Lycoride Gallus
ortuus inferna vulnera lavit aqua!
Cynthia quin etiam versu laudata Properti,
os inter si me ponere Fama volet.